Η μουσική των προσώπων

Καταλαβαίνεις πως κάτι διαφορετικό συμβαίνει στην πόλη μας, όταν αντιλαμβάνεσαι πέρα από τις αφίσες, τις εικαστικές παρεμβάσεις και το φωτισμό των αποθηκών του λιμανιού, αυτόν τον κόσμο, το νέο κόσμο που κατακλύζει την Πλατεία Αριστοτέλους, το λιμάνι, τις αίθουσες του Ολύμπιον, τις αίθουσες του λιμανιού, Τώνια Μαρκετάκη, Τζων Κασσαβέτης, σημεία δηλωτικά ενός θεσμού που συμπληρώνει φέτος 49 χρόνια.
Κυρίες και κύριοι το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης εξακολουθεί να αποτελεί ορόσημο στα έτσι κι αλλιώς υποτονικά πολιτισμικά δρώμενα της πόλης.Και απ΄ όσα είδα χθες συγκινεί τόσους ανθρώπους που κάνουν εύλογο το ερώτημα: Πού είναι όλοι αυτοί την υπόλοιπη περίοδο του χρόνου; Πώς ψυχαγωγούνται, παρεμβαίνουν στο πολιτιστικό της σήμερα;
Μ' αυτές τις σκέψεις δεν δυσανασχέτησα, όταν κατάλαβα πως δεν υπήρχαν θέσεις παρά μόνο για ορισμένες προβολές, την ώρα που πήγα μόνο μία: Τη μουσική των προσώπων. Διάβασα γρήγορα την περίληψη:
Σαν ένα πρόσωπο που αλλάζει συνεχώς μορφή, φύλο, ηλικία –εγώ είμαι ένας άλλος– και προσπαθεί να εκφράσει με λόγια και με σιωπή αυτά τα λίγα και σημαντικά που ξέρει για τη ζωή, το τώρα και το παρελθόν, τις σχέσεις του με τους άλλους. Αυτό το πολύβουο πλήθος που φέρει μέσα του ο καθένας από εμάς είναι η «υπόθεση» αυτής της ταινίας
Να πω την αλήθεια δεν με γοήτευσε η περιγραφή, αλλά έτσι κι αλλιώς χωρίς επιλογές η απόφαση είναι εύκολη. Και να' μαι μετά από καιρό στο διαγωνιστικό ελληνικό τμήμα με την ταινία του Νίκου Κορνήλιου " Η μουσική των προσώπων".
Και πράγματι τα πρόσωπα είναι οι πρωταγωνιστές όπως φαίνεται και απο το σχετικό βίντεο. Απουσιάζει σκηνογραφικά η πραγματικότητα, καθώς αντικαθίσταται από την έκφραση της μέσα από τα βιώματα των ηθοποιών. Η μοναξιά, ο φόβος, το μίσος, η αγάπη, η λύπη, ο πόνος,ο θυμός, η οργή, η εκδίκηση, αρχίζουν να χορεύουν μπροστά μας το δικό τους βαλς απαντώντας καθώς προχωράη ταινία στο αρχικό ερώτημα. Μη μου πεις πως έτσι θα παει ως το τέλος; Πρόσωπα ομιλούντα να εναλλάσσονται ; Παρά το γεγονός πως η δράση είναι ανύπαρκτη, το αμάλγαμα των συναισθημάτων και οι ανακλήσεις της πραγματικότητας που κάνει ο κάθε θεατής στη νοητή συζήτηση με την ταινία και τους πρωταγωνιστές της δημιουργούν μια ενδιαφέρουσα, γοητευτική, παράξενη, ελκυστική συνομιλία. Η οποία αποτυπωνει την πραγματικότητα αδρά, σκληρά. Οι μετανάστες, η επαφή με τη φύση, οι αδιέξοδες ανούσιες σχέσεις, το επαγγελματικό κενό, η αποστροφή από τη σύγχρονη εκδοχή μιας πατρίδας που τιμά (επιφανειακά) τα σύμβολα αλλά αποστρέφεται τους ανθρώπους της, κάνουν την εμφάνισή τους δημιουργώντας μια συνολική εικόνα, ρεαλιστική, αληθινή.
Και εδώ είναι που αρχίζει η νοητή συζήτηση:
Τι χρειάζεται για να κάνεις κινηματογράφο; Απάντηση του σκηνοθέτη: Μια κάμερα,τα κείμενα, 24 ηθοποιοί και ένας καλός μοντέρ( Μιχάλης Μοάτσος). Είναι σημαντικό να συγκρίνεις αυτή την προσέγγιση με τις παραγωγές που κατακλύζουν τα center και mall. Για μένα "η μουσική των προσώπων" με οδήγησε στις αρχές της καλλιτεχνικής δημιουργίας, στο πρωτογενές της υλικό, τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τα βιώματα των ανθρώπων.
Κάνεις δηλαδή ένα ντοκυμαντέρ, μια ρεαλιστική καταγραφή της καθημερινότητας;
Όχι δεν το είδα ως ντοκυμαντέρ.Κάθε πρόσωπο είναι ένα απέραντο τοπίο με ανοιχτό ορίζοντα. Θέλησα έτσι να φτιάξω μια ταινία μόνο με πρόσωπα, σαν ένα ψηφιδωτό του καιρούμας. Και παράλληλα ως ένα στοίχημα κινηματογράφου του ελάχιστου.
Το κέρδισε το στοίχημα, όμως κάτι που ανέφερε στην παρουσίαση μετά το τέλος της ταινίας με έβαλε σε σκέψεις " Δούλεψα μόνο με επαγγελματίες ηθοποιούς. Είχα και ερασιτέχνες, αλλά στο μοντάζ έκοψα τις σκηνές τους"
Με ποιο δικαίωμα; Το δικαίωμα του κινηματογραφικού δημιουργού, "θεού" που σχεδιάζει και δημιουργεί αποφασίζοντας πως ο κινηματογράφος του ελάχιστου δεν μπορεί να περιλαμβάνει αυθεντικές, αυθόρμητες, μη προσχεδιασμένες εκφορές λόγου.
Και η αλήθεια του κειμένου; Κάνω μυθοπλασία μας απαντά και επιτείνει περισσότερο τον προβληματισμό μου.
Βγάινοντας στο πολύβουο καλντερίμι του λιμανιού με τις μουσικές της συναυλίας που δινόταν στην Αποθήκη Γ να μας κυκλώνουν ευχάριστα είχα την αίσθηση πως συναντήθηκα με κάτι ουσιαστικό, ζωντανό, φρέσκο, δημιουργικό, που ανοίγει συζήτηση με το θεατή, συνομιλεί μαζί του γεννώντας ερωτήματα και όχι απαντήσεις.