31.12.08

Καλή χρονιά!

Ευτυχισμένο το 2009! Λίγες ώρες πριν την αλλαγή του χρόνου, ήδη το Σίδνεϋ τον έχει υποδεχθεί με θεαματικό, όπως πάντα, τρόπο, οι ευχές όλων μας, είθε να γίνουν αληθινές, φανερώνοντας ένα καλύτερο αύριο,περισσότερο αισιόδοξο και φωτεινό.

27.12.08

7η ημέρα - Τετάρτη

Είμαστε στο τρένο της επιστροφής στη Μαδρίτη και γράφω. Ο Άγγελος διαβάζει τον ταξιδιωτικό οδηγό Μαδρίτης, η Σόνια Κοέλιο, η Χαρούλα εξετάζει κάτι αποδείξεις και η Ελένη λύνει sudoku! Ο Θάνος πιο κάτω παίζει με το κινητό του. Οι άλλοι κοιμούνται καθώς το τρένο μας διασχίζει με ταχύτητα 200 km τη σκοτεινή ύπαιθρο της Αστούριας. Είχαμε ξεκινήσει πολύ πρωί. Αποχαιρετίσαμε με συγκίνηση τους ανθρώπους που σχεδόν μια εβδομάδα ήταν δίπλα μας ικανοποιώντας όλες τις επιθυμίες μας. Οι "γονείς" του Θάνου μας χαιρετούσαν ελληνικά, ο αθεόφοβος κατάφερε να τους μάθει αρκετές λέξεις.
Αφήσαμε το Infiesto πίσω μας, μα σίγουρα οι σκέψεις μας ήταν πολύ διαφορετικές από τις εντυπώσεις της πρώτης ημέρας. Όλοι μας πήραμε κάτι μαζί μας απο αυτόν τον όμορφο τόπο. Και είμαι σίγουρος πως και τα παιδιά μας γυρνούν περισσότερο πλούσια, περισσότερο ώριμα.
Τα γράφω όλα αυτά περιμένοντας το πρώτο φως της μέρας.
............................................................................................................................................................................

Το οποίο μας καλημερίζει φανερώνοντας μια κάτασπρη ύπαιθρο. Το χιόνι που έπεφτε όλη την εβδομάδα στην Ισπανία είχε καλύψει τα πάντα γύρω μας. Βρισκόμαστε βέβαια στον ορεινό όγκο της Leon και κατηφορίζουμε σταθερά προς τη Μαδρίτη.

( Εδώ τελειώνουν οι σημειώσεις μου. Την τελευταία μέρα τρέχαμε αρκετά, η κούραση ήταν έντονη, όπως και τα συμπτώματα της ίωσης που βαθμιαία έκαναν την εμφάνισή τους. Θα συμπληρώσω τις εγγραφές που λείπουν καλώντας τη Μνήμη να μην με απατήσει.)...

..........................................................................................................................................................................

Η Μαδρίτη μας υποδέχθηκε ξανά ηλιόλουστη και πολύβουη. Αργήσαμε αρκετά ώσπου να φτάσουμε στο ξενοδοχείο μας, καθώς η κυκλοφοριακή συμφόρηση ήταν έντονη. Μου θύμισε Θεσσαλονίκη. Μόνο σ' αυτό βέβαια! Γιατί οι άλλες είκόνες που βλέπαμε μέσα από το παράθυρο του ταξί ήταν εντελώς διαφορετικές. Μεγάλοι δρόμοι, φαρδιά πεζοδρόμια, ποδηλατα και καροτσάκια, πράσινο, πολύ πράσινο και εντυπωσιακά μνημειώδη κτίρια που η κάθε ιστορική περίοδος της πολυτάραχης ζωής της της είχε προικοδοτήσει. Και εκείνοι είχαν διατηρήσει...
Είχαμε συζητήσει για το πρόγραμμά μας στη μονοήμερη παραμονή μας στη Μαδρίτη. Αποφασίσαμε να επισκεφτούμε το μουσείο του Πραντο, το Σαντιάγκο Μπερναμπέου και την Πλάθα Μαγιόρ. Ό,τι άλλο βλέπαμε θα ήταν κέρδος. Η θέση του ξενοδοχείου μας βοήθησε αρκετά, καθώς ήταν κοντά σε πολλες ιστορικές τοποθεσίες και σε στάση ΜΕΤΡΟ (Sevillie).
Το Πράντο ήταν μια αποκάλυψη χρωμάτων και συναισθημάτων. Όσο ανίδεος και να' σαι με τη ζωγραφική, εντυπωσιάζεσαι από τα δημιουργήματα αιώνων που έχουν βρει το αποκούμπι τους εκεί. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Ρούμπενς, Ρέμπραντ, Τισιάνο, Μπρέγκελ, Μπος, μας αιχμαλώτιζαν κάνοντας τους λεπτοδείκτες του χρόνου να ακινητούν, ενώ ο χρόνος κυλούσε καλώντας μας να κάνουμε πιο γρήγορα. Καθώς κινούσαμε να φύγουμε η έκθεση αγαλμάτων της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας απο το Μουσείο της Δρέσδης μας κίνησε την περιέργεια και να τα μάρμαρα που σμίλεψαν ο Φειδίας και άλλοι μεγάλοι γλύπτες της αρχαιότητας μας εντυπωσίαζαν με την καθαρότητα, την απλότητα, τη χάρη, τη ζωντάνια, σαν να κινούνταν μαζί μας στο χώρο.
Το γήπεδο της Ρεάλ ήταν η δεύτερη επίσκεψή μας. Ωραίο γήπεδο ( η ομάδα είναι αχώνευτη!) και ένα μεγάλο μάθημα που μας εξηγεί, γιατί ποτέ ελληνική ομάδα δεν πρόκειται να φτάσει το επίπεδο οργάνωσης και οικονομικής ανάπτυξης των μεγάλων ευρωπαϊκών ομάδων. Μια λέξη για μένα. Ιστορία. Είχες έντονη την αίσθηση της ιστορίας της ομάδας σε όλη τη διαδρομή στο σημερινό γήπεδο. Εμείς την Ιστορία την αξιοποιούμε για να εκβιάζουμε διαιτητικές αποφάσεις ή χαριστικές κινήσεις της πολιτείας. Εκείνοι ( εντάξει η Ρεάλ έχει την εύνοια της διαιτησίας) για να δημιουργούν ένα club με μέλη σε ολόκληρο τον κόσμο. Που γεμίζει το γήπεδο για να απολαύσει και όχι για να αιματοκυλήσει.
Είχε βραδιάσει και η στολισμένη Μαδρίτη αποτέλεσε το ντεκόρ της επιστροφής μας στο ξενοδοχείο. Φυσικά με το METRO. Ήταν μια καλή ευκαιρία να μάθουν οι μαθητές μας να κινούνται με ένα όχι και τόσο εύκολο στη χρήση του πολύπλοκο δίκτυο μετρό, όπως αυτό της Μαδρίτης.


Ο απολογισμός αυτών των ημερών έγινε στο ατμοσφαιρικό υπόγειο παρακείμενου στην Plaja Mayor εστιατορίου. Εκεί, κάτω από το φως των κεριών, με τις απώλειες Χαρούλας και Ελένης ( η ίωση έδειξε τα δόντια της!) αναρωτηθήκαμε: Τελικά πώς θα αποτιμήσουμε όσα κάναμε;
Οι απαντήσεις, αν και διαφορετικές συμφωνούσαν στην αξία της εμπειρίας, στην αξία του πλούτου των βιωμάτων που όλοι μας αποκτήσαμε. Το πρόγραμμα συνδέεται με τα φυσικά τοπία ( landscapes) των περιοχών από τα τις οποίες προέχονται τα συμμετέχοντα σχολεία. Και πράγματι η πρώτη συναντηση μας έδωσε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε όχι μόνο τη φυσική ομορφιά, αλλά και τις ανθρώπινες δράσεις που αναπτύχθηκαν σ' αυτή. Την κουλτούρα, τον πολιτισμό τους. Εμείς ως περιβαλλοντική ομάδα θέσαμε ακόμη ένα στόχο: Να συγκρίνουμε τις εμπειρίες μας από την Asturia με την καθημερινότητά μας στην Πολίχνη λαμβάνοντας υπόψη το κριτήριο της βιωσιμότητας. Οι συγκρίσεις που ήδη έγιναν, οι σκέψεις, τα ερωτήματα, οι εκτιμήσεις, θα αποτελέσουν γόνιμο υλικό όχι μόνο για τη συνέχεια του Comenius, αλλά και για την υλοποίηση των άλλων μας προγραμμάτων.
Συζητήσαμε επίσης για την αξιολόγηση προσαρμογής και επικοινωνίας μαθητών και εκπαιδευτικών. Καλή σε γενικές γραμμές με ιδιαίτερη αναφορά στο Θάνο, που εξέπληξε με την προσαρμοστικότητά του, αλλά και γενικά σε όλα τα παιδιά που πραγματικά ήταν υπέροχα.
Την επόμενη μέρα, αφού θα επισκεπτόμασταν γρήγορα το Βασιλικό παλάτι, τους υπέροχους κήπους του Retiro και μεγάλα καταστήματα του κέντρου, θα παίρναμε το δρόμο της επιστροφής. Εκείνη τη στιγμή πάντως καθώς κοιτάζαμε ο ένας τον άλλο αισθανόμασταν πως η συλλογική μας προσπάθεια που τώρα τελείωνε θα έμενε βαθιά χαραγμένη χαρμόσυνα μέσα μας.


Υ.Γ:
Συμμετείχαν:
Όλη η Περιβαλλοντική ομάδα του 2ου Γενικού Λυκείου Πολίχνης στην υλοποίηση των δραστηριοτήτων που παρουσιάστηκαν στην Ισπανία
O Άγγελος (ο Διευθυντής), ο Γιώργος (ο Ιταλομαθής), η Χαρούλα ( η ευπροσήγορη), η Ελένη ( η επίμονη), ο Αλέξης ( ο ψηλός), ο Θάνος ( ο προσαρμοστικός), η Άννα ( η στοχαστική), η Σόνια ( τα αντισώματα) και ο γράφων ( ο αποτυπώνων)

26.12.08

6η ημέρα - Τρίτη


Χωρίς βροχή! Ξεπεράσαμε την έκπληξη και αφού πήραμε το πρωϊνό μας αρχίσαμε την τελευταί μας μέρα στο infiesto, μια μέρα που αποδείχτηκε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Η επίσκεψή μας στο Museo de la Mineria y de la industria μου θύμισε μια αντίστοιχη επίσκεψη σε ένα βιομηχανικό μουσείο στο προάστιο της Βαρκελώνης, την Terassa. Το ίδιο καλά οοργανωμένο με εξαιρετική διαμόρφωση ενός παλιού εργοστασίου, έδινε στον επισκέπτη του μια πολύ λεπτομερειακή εικόνα των μηχανών, των ανθρώπων, των προϊόντων, των υπηρεσιών, όλων όσων χαρακτήρισαν και χαρακτηρίζουν τη βιομηχανική εποχή. Την εποχή του ατμού, της δυναμικής ενέργειας που μετατρέπεται σε κινητική κινώντας τα γρανάζια της αλλαγής που μεταμόρφωσε ανέκλητα την εικόνα του κόσμου.
Η ιδιαιτερότητα του Μουσείου συνίστατο στην αναπαράσταση των ορυχείων και της ατμόσφαιρας που βίωναν οι έγκλειστοι στα έγκατά τους εργαζόμενοι σ' αυτά. Μπαίνουμε στο ανσανσέρ, τα φώτα σβήνουν και αισθανόμαστε ξαφνικά κάτω και από την έντονη φωνή της ξεναγού μας, πως κατεβαίνουμε βαθιά στη γη, 40 μέτρα μας λέει, ενώ μας έρχονται στο νου οι εκόνες της ταινίας Metropolis του Λανγκ. Καθώς ανοίγουν οι πόρτες του ανσανσέρ, εισβάλλει μέσα μας ο σκοτεινός κόσμος των στοών, στις οποίες χιλιάδες άνθρωποι ανάμεσά τους και παιδιά έζησαν τις ζωές τους σκάβοντας το μαύρο ορυκτό, το κάρβουνο.
Συμπαθέστατη η δυναμική ξεναγός μας με οξεία δυναμωμένη από το μικρόφωνο φωνή ( don't take photos, ok, καταλάβαμε!) μας οδηγούσε εξηγώντας μας στα Ισπανικά. Ο ιταλομαθής μας και η Marisa μας μετέφραζαν κάποια σημεία. 8 γαλαρίες, φόβος κατάρρευσης, ενίσχυση στοών, μεθάνιο, έκρηξη, φώτα, νερό. Η διχογνωμία μεταξύ των μελών της ελληνικής ομάδας για την αλήθεια ή μη των όσων βλέπαμε, συνέχισε απλά στο σκοτάδι της στοάς την παλιά φιλοσοφική συζήτηση για την αλήθεια των φαινομένων του κόσμου. Ρεαλισμός και ιδεαλισμός χτυπήθηκαν αλύπητα, εμπειρισμός και ορθολογισμός ήρθαν να ενισχύσουν μαζί με τη φαινομενολογία την κουβέντα για τη πραγματικότητα και τον τρόπο πρόσληψής της. Η ίδια η ξεναγός βέβαια απάντησε σε σχετική ερώτηση μιλώντας για μουσειακή εκπαίδευση και χρήση μιας κατασκευής καταργώντας τη ψευδαίσθηση αλήθειας του υποτιθέμενου ορυχείου. Άλλωστε η ψευδαίσθηση αυτή είχε δεχθεί μεγάλο πλήγμα καθώς ανεβήκαμε με λίγα σκαλιά τα υποτιθέμενα 40 μέτρα που είχαμε κατεβεί με το ανσανσέρ. Να μην παρεξηγηθούμε όμως. Πραγματικά, η όλη κατασκευή σου προσέφερε τα βιώματα και τις πληροφορίες για την εποχή των ορυχείων, παιδαγωγικά πολύ σημαντικό.


Η διαδρομή μας οδήγησε στη συνέχεια σε μια πόλη αποκάλυψη για μένα. Πανέμορφη στην αγκαλιά της θάλασσας του Βισκαϊκού κόλπου. Μια πόλη που μου θύμισε τη Θεσσαλονίκη. Μια μεγάλη, ζεστή αγκαλιά των παγωμένων κυμάτων του Ατλαντικού που έγλειφαν τα πόδια ανθρώπων και ζώων που εκείνη την ώρα περπατούσαν στην απλόχωρη παραλία.
Η Χιχόν. Μου θύμισε πόσο ζωτική είναι η ανάγκη η δική μου πόλη να διατηρήσει τη σχέση της με το θαλάσσιο κομμάτι του Θερμαϊκού, αντιστεκόμενη σε κάθε σχέδιο που δυσκολεύει την πρόσβασή της στη θάλασσα ( όρα υποθαλάσσια)
Παλιό ρωμαϊκό λιμάνι, γεμάτη με αγάλματα του Οκταβιανού, θέρμες, έναν λιτό τρίκλιτο ναό με ψαμμιτικά πετρώματα, μια χρωματική πανδαισία προσόψεων παλιών και νέων, διατηρητέων ή προς διατήρηση κτιρίων. Δεν είχαμε δυστυχώς πολύ χρόνο στη διάθεσή μας και με λύπη πήραμε το ταξίδι της επιστροφής για το Infiesto, Οι απώλειές μας ήταν δύο. Ο Αλέξανδρος δεν ήταν μαζί μας αλλά και ο Γιώργος ανέβασε πυρετό κατά τη διάρκεια της εκδρομής δυσκολεύοντάς τον αρκετά. Όταν φτάσαμε στο χωριό, επισκεφτήκαμε για τελευταία φορά το ταβερνάκι μας που μας είχε εντυπωσιάσει με την ποιότητα, την ποικιλία, τη γευστική εμπειρία που μας προσέφερε. Σούπες de pescado, fabados ή γκαργκανθέρος, κρέας με frittos, γλυκά και καφέ. Πήγαμε για τελευταία φορά στο φιλόξενο σχολείο, χαιρετήσαμε Ρουμάνους και Ισπανούς, δώσαμε ραντεβού με τους Ιταλούς στις 6 το πρωί, για να αναχωρήσουμε με λεωφορείο για το Οβίεδο. Από εκεί εμείς με τρένο και οι Ιταλοί με αεροπλάνο θα ταξιδεύαμε για Μαδρίτη με προορισμό το ίδιο ξενοδοχείο. Το Asturias! O Αλέξανδρος πήγαινε καλύτερα, ο Γιώργος με αντιβίωση, εγώ και ο Διευθυντής με βήχα, η Χαρούλα δεν αισθάνονταν πολύ καλά, η Ελένη αγχωμένη. Το βράδυ βγήκαμε χωρίς το Γιώργο για ένα τελευταίο ποτήρι κρασί στο Venezzia. Ετοιμάσαμε τις αποσκευές μας για την επόμενη μέρα.

5η ημέρα - Δευτέρα

Φυσικά έβρεχε και πάλι! Το φουσκωμένο ποτάμι, ο Pilona, κυλούσε ορμητικό κάτω από τα πόδια μας, καθώς διασχίζαμε το πρωϊ τη γέφυρα πηγαίνοντας στο σχολείο του Infiesto. Έπρεπε να δημιουργήσουμε μια παρουσίαση με τις δραστηριότητές μας στην Ελλάδα και να τη γράψουμε σε τρια cd, ένα για κάθε εθνική ομάδα που συμμετέιχε στο πρόγραμμα. Ταυτόχρονα είχαμε να γράψουμε μερικά ακόμη cd με ελληνική μουσική που θα δίναμε ως δώρο στους συμμετέχοντες καθηγητές.
Οι μαθητές μας παρακολουθούσαν μαθήματα στο σχολείο και στις 11 περίπου θα πηγαίναμε στο πολιτιστικό κέντρο που βρισκότανε απέναντι από το σχολείο για την παρουσίαση των δραστηριοτήτων μας. ( Αφού στο Δημαρχείο δεν μπορέσαμε να παρουσιάσουμε όπως θα θέλαμε)
Ξεκίνησαν πρώτοι οι Ιταλοί, παρουσιάζοντας τη Gravina, την περιοχή τους, το σχολείο, το Εθνικό Πάρκο της Murgia. Να πω την αλήθεια, μας κούρασαν. Η δική μας παρουσίαση έγινε από τους μαθητές μας ( σε αντίθεση με τους αλλους, που παρουσίασαν οι καθηγητές) με λιτό και μετρημένο τρόπο. Συνέχισαν οι Ρουμάνοι με εικόνες του τόπου τους, της Oradea, δίπλα από την Timisoara, συνοδεία τοπικής μουσικής. Η Ισπανία ολοκλήρωσε με μια αναλυτική παρουσίαση του τοπίου της Asturia με πολλές, πάρα πολλές φωτογραφίες, εξαιρετικά κουραστική. Βγάλαμε αναμνηστικές φωτογραφίες, με τη φωτογραφία των μαθητών να δημοσιεύεται την επόμενη μέρα στην τοπική εφημερίδα La Nueva Espana.
Το μεσημέρι φάγαμε για δεύτερη φορά σε ένα τοπικό εστιατόριο - μπαρ που είχε ανακαλύψει την προηγούμενη ημέρα ο Διευθυντής μας. Τρία πιάτα εξαιρετικό φαγητό, γλυκό και καφές στην " ελληνική" τιμή των 9 ευρώ. Δεν ήταν η τιμή που μας ενθουσίασε, ήταν η ποιότητα και η αίσθηση της εντιμότητας ως προς το ισοζύγιο τιμής και υπηρεσίας.
Η συνάντηση των εκπαιδευτικών ήταν κανονισμένη το απόγευμα στη βιβλιοθήκη του σχολείου. Αφού συγκεντρωθήκαμε και ανταλλάξαμε τις εργασίες μας ( κυρίως οι Ιταλοί και Ρουμάνοι, αφού εμείς τα είχαμε δώσει στην παρουσίαση του Δημαρχείου) άρχισε η κυρίως συζήτηση με θέματα: Την πορεία του προγράμματος, τις επόμενες δραστηριότητες, τα ηλεκτρονικά μέσα, τον καθορισμό της επόμενης συνάντησης. Τίποτα δε δυσκόλεψε περισσότερο απο το τελευταίο. Κι αυτό γιατί οι Ρουμάνοι επέδειξαν μια ιδιαίτερη ευαισθησία ως προς την ανάληψη της δεύτερης συνάντησης, την Άνοιξη του 2009. Την επεδίωξαν με ένταση για λόγους που είχαν να κάνουν με το status του σχολείου τους την επόμενη χρονιά, το οποίο θα ήταν διαφορετικό και αφιλεγόμενο. Έτσι εμείς, αν και επιθυμούσαμε να αναλάβουμε τη συνάντηση της Άνοιξης , αφού οι μαθητές μας θα δίνουν Πανελλαδικές το 2010, συμφωνήσαμε να αναλάβουμε τη διοργάνωση μάλλον της συνάντησης το Δεκέμβριο του 2009. Η συνάντηση της Άνοιξης ορίστηκε μετά από μαραθώνιο προτάσεων το διάστημα 1-7 Mαϊου. Συμφώνησαν επίσης στην πρότασή μας να ενταχθεί το αστικό τοπίο ισότιμα με το φυσικό στις εργασίες του προγράμματος, όπως και για την οργάνωση δημοσιογραφικής ομάδας για κάθε συνάντηση, στο επιτυχημένο πρότυπο των συναντήσεων του Young Masters. Το blog της ομάδας μας άρεσε και η υπέυθυνη ιταλική ομάδα πήρε μια ιδέα για να οργανώσει το blog του προγράμματος.
Σε ερώτηση της ιταλικής πλευράς για την προσφορά των partners, απάντησε ο Γιώργος στα Ιταλικά και έτσι αγνοώ τι ακριβώς είπε!
Ευχαριστημένοι τερματίσαμε τη συνάντηση εργασίας, άλλωστε είχαμε μια ακόμη υποχρέωση, σύμφωνα με το πρόγραμμα των οργανωτών. Στο πολιτιστικό κέντρο μας περίμενε ο Antonio, ο οποίος θα παρουσίαζε σε μαθητές και καθηγητές το παραμύθι της κοκκινοσκουφίτσας, όπως αυτό εμφανίζεται σε διαφορετικές εκδοχές, εκδόσεις, παραστάσεις σε όλο τον κόσμο.
Οφείλω να ομολογήσω πως η εργασία του ήταν εξαιρετική, αποτέλεσμα κοπιαστικής δουλειάς χρόνων. Εντούτοις, το ακροατήριο φάνηκε διχασμένο ως προς την τελική αποτίμηση. Κάποιοι εντελώς αποκαμωμένοι κοιμηθηκαν, άλλοι ήταν εμφανώς ευχαριστημένοι και πολλλοί, ιδιαίτερα οι Ιταλοί καθηγητές εξοργισμένοι, γιατί ακούστηκαν όροι, μάλλον ακατάλληλοι σύμφωνα με την εκτίμησή τους για την ηλικία των μαθητών τους.
Τα βήματά μας κουρασμένα και βαριά μας οδήγησαν στο ξενοδοχείο και σε μια προσπάθεια να πάρουμε τα πάνω μας με ένα ποτήρι κρασί.
Δυστυχώς όλη η ομάδα εμφάνιζε συμπτώματα ίωσης ήδη από την προηγούμενη ημέρα. Πρώτος ο Αλέξανδρος και δεύτερος ο Γιώργος με συνεχή βήχα, πυρετό και πονοκέφαλο .
Η υπόλοιπη ομάδα ήταν καλά. Άλλωστε κατά μια δήλωση , " με τα αντισώματα που έχω, δεν πρόκειται να αρρωστήσω ( και έτσι έγινε!)"

Σημείωση: Συμπληρώνω μ' αυτό το post, 100 εγγραφές και αισθάνομαι χαρούμενος. Μια πορεία τριών χρόνων δημιουργική και ευχάριστη, τουλάχιστον για μένα!

4η ημέρα - Κυριακή


Γράφοντας στο τέλος της μέρας, δεν μπορώ, αν και παγωμένος κυριολεκτικά, να μην αναπολήσω τη μεγαλοπρέπεια των τοπίων της Αστούριας. Ας τα πάρω όμως από την αρχή. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σήμερα θα επισκεπτόμασταν την Covadogna και στη συνέχεια την παραλιακή περιοχή LIanes. Έντονη βροχή, χιονόπτωση κατά διαστήματα μας υπενθύμιζαν όσα βλέπαμετο πρωί στα ισπανικά δελτία ειδήσεων για την μεγάλη κακοκαιρία που προκαλούσε μεγάλα προβλήματα σχεδόν σε όλη τη χώρα, ιδιαίτερα στην επαρχία Leon, δίπλα από εμάς.


Η Covadogna ( από το Cueva honga που σημαίνει βαθιά σπηλιά) είναι μια πολύ σημαντική τοποθεσία για τους Αστουριανούς. Στα απόκρημνα μέρη της περιοχής, στην οποία από πολύ παλιά υπήρχε ένας μικρός ναός της Παναγίας, ο ηρωϊκος τους βασιλιάς Don Pelayo κατόρθωσε να συσπειρώσει τους ηττημένους στρατιώτες του Βησιγότθου βασιλιά Rodringo και να τους οδηγήσει σε νίκη απέναντι στους Άραβες, οι οποίοι έτσι δεν κατάφεραν να περάσουν τα βουνά της Αστούριας. Τοποθέτησε τους στρατιώτες του, λεέει η παράδοση στις κορυφογραμμές ( Picos de Europa) και με πέτρες, βράχους, τόξα απέτρεψαν την αραβική εισβολή. Μετά τη νίκη του ο Don Pelayo συνένωσε τους Βησιγότθους με τις ισπανικές και ρωμαϊκές φυλές δημιουργώντας τις ιστορικές απαρχές του Ισπανικού έθνους. Από τότε η Παναγία της Conadogna έγινε μια από τις σημαντικότερες ιστορικές τοποθεσίες της Ισπανίας.



Αυτό που καταπλήσσει φυσικά τον επισκέπτη είναι πρώτα ο βρυχηθμός του νερού και έπειταη εικόνα του να πέφτει ορμητικά ως καταρράκτης σε μια λιμνούλα κάτω από έναν τεράστιο βράχο στον οποίο υπάρχει μια μικρή εκκλησία. Επισκεφτήκαμε στη συνέχεια το μεγαλοπρεπο μπαρόκ ναό με τις τεράστιες πέτρες του και τις γωνιώδεις απολήξεις του.













Το χωριουδάκι Cagnas de Onis ήταν η επόμενη στάση μας. Μια υπέροχη Ρωμαϊκή γέφυρα αποτελούσε το κυριότερο αξιοθέατό του, αλλά μας άρεσε περισσότερο και για την απλοχωριά και το ανεπιτήδευτο ύφος του. Περπατήσαμε, ανεβήκαμε στη γέφυρα, περιηγηθήκαμε στα μαγαζιά του και


περάσαμε από την τοπική του υπαίθρια αγορά, ενθυμούμενοι τα φοινικικά εμπορεία και τα ηδονικά μπαχαρικά του Αλεξανδρινού. Φάγαμε καλαμποκίσιο ψωμί, δοκιμάσαμε σοκολατένια churros, αγοράσαμε κάποια τοπικά προϊόντα για τους δικούς μας και φωτογραφηθήκαμε στην επιβλητική εκκλησία.




Ήμασταν έτοιμοι να αναχωρησουμε για Llianes. Μια από τις πιο τουριστικές πειοχές της Β. Ισπανίας χάρη στο δραματικά μεγαλόπρεπο τοπίο του Βισκαϊκού κόλπου, της Κανταβρίας αλλιώς. Αέναη η μάχη θαλασσας και στεριάς, τεράστια τα κύματα που σκάνε στις βραχώδεις ακτές της παραλιακής ζώνης.




Οι γονείς μας περίμεναν στο εστιατόριο τοπικού κάμπινγκ για γεύμα, που εξελίχθηκε σε μια πανδαισία γεύσεων Αστουριανών εδεσμάτων. Η βόλτα στη συνέχεια στην παραλία μας έδωσε μια καταπληκτική θέα του κόλπου από τη μια και των χιονισμένων βουνών από την άλλη. Στο περιγιάλι όμως το απόκρημνο μουσκέψαμε και αργότερα δίπλα στη θερμάστρα εξελίχθηκαν σκηνές απείρου κάλλους καθώς κάποιοι προσπαθούσαν να στεγνώσουν ( Ας είναι καλά οι Ισπανοί, οι οποίοι είχαν προβλέψει ως και επιπλέον κάλτσες και παπούτσια, δίνοντας ένα καλό παράδειγμα στους επόμενους οργανωτές των συναντήσεων)
Μόλις στεγνώσαμε λίγο συνεχίσαμε τη διαδρομή μας στην παραλιακή ζώνη καταλήγοντας στο τελευταίο σταθμό μας, έναν από τους μεγαλύτερους οικισμούς του Llanes.
Ωραία θέα, δίπλα στο πράσινο, δίπλα στο κύμα. Η έντονη βροχή, η οποία σε κανένα σημείο δεν μας είχε αφήσει μόνους μας οδήγησε σε ένα cafe, για έναν ζεστό grande cafe.

Επιστροφή και συνάντηση με τους Ιταλούς για το πρόγραμμα.Τελικά, ήπιαμε κρασί με σόδα, καθόλου κακή ιδέα, τσιμπήσαμε μια ποικιλία τοπικών τυριών με μαρμελάδα, καλή ιδέα κι αυτή, και αναλωθήκαμε σε μια ανιαρή συζήτηση ( άλλωστε μιλούσαν Ιταλικά κυρίως καθώς είχαμε τον Ιταλομαθή μαζί μας)για τα εκπαιδευτικά συστήματα των δύο χωρών. Η καληνύχτα λυτρωτικά μας οδήγησε στο cafe veneza για μια τελική θεώρηση των προτάσεών μας για την πορεία του προγράμματος.

Σημείωση: Σε όλη τη διαδρομή και χθες και σήμερα μας έκανε μεγάλη εντύπωση το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικά είδος των horreo ή paneira. Των ξύλινων κτισμάτων πάνω σε τέσσερες (horreo) ή σε 6 (paneira) στηρίγματα, βάσεις. Τα χρησιμοποιούσαν, μας είπαν, για προστασία από τα ζώα, τους εχθρούς, τις καιρικές συνθήκες αλλά και ως αποθηκευτικούς χώρους.

3η ημέρα - Σάββατο

Έντονη βροχή μας καλωσόρισε το πρωί, προάγγελος ανατροπής του προγράμματος. Η επίσκεψή μας στο Proaza δεν μπορούσε να γίνει λόγω καιρού και γι' αυτό επιλέχθηκε να μεταβούμε στο Οβίεδο και αν τα πράγματα γίνονταν καλύτερα θα πηγαίναμε μετά στο proaza. ( Τελικά δεν πήγαμε προς απογοήτευσή μας...Μπορείτε όμως να δείτε μια παρουσίαση της περιοχής)



Κατευθυνθήκαμε λοιπόν στο Οβίεδο, πρωτεύουσα της Αστουρίας, διανθισμένο με γλυπτά του Κολομβιανού γλύπτη και ζωγράφου Fernando Botero και πρόσφατα γνωστό από την ταινία του Woody Allen, Vicky Cristina Barcelona.

Όμορφη πόλη με φαρδείς δρόμους, πράσινο, φροντισμένα κτίρια και ένα μεσαιωνικό κέντρο από την εποχή του βασιλιά Αλφόνσου ΙΙ ο οποίος το 792 κατέστησε το Οβίεδο την έδρα του βασιλείου του. Σημαντικότερο μνημείο της ο καθεδρικός της ναός, η Basilica of San Salvador, κτισμένη σε διαφορετικές φάσεις αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα του ύστερου γοτθικού Ισπανικού ρυθμού. Από το 1243 και μετά και με διαφορετικούς ρυθμούς, από το γοτθικό στο ρωμανικό, το μπαρόκ και το ροκοκό φυλάσσει το εθνικό σύμβολο της Αστουρίας, το χρυσοποίκιλτο σταυρό, φτιαγμένο το 808 κατά την παράδοση από αγγέλους σταλμένους από το θεό.
O ξεναγός μας στην κρύπτη της βασιλικής στο διάλειμμα της πρσπαθειάς του να απαγορεύσει τη λήψη φωτογραφιών μας μιλούσε για τη φερμένη από τα Ιεροσόλυμα κρύπτη, το ύφασμα πίσω από το σταυρό, το οποίο σκέπασε το πρόσωπο το Ιησού πριν αναστηθεί, και την περιπέτεια του ίδιου του σταυρού στις διάφορες ιστορικές φάσεις και τις αντίστοιχες αναμενόμενες επιδρομές.

Στο μικρό, συμπαθητικό cafe στο οποίο μπηκαμε μετά την επίσκεψη στον καθεδρικό απολαύσαμε μια πηχτή, ζεστή σοκολάτα συνοδευόμενα από τα τοπικά churos ( δεν μπαίνω στη λογική των τιμών, γιατί και γνωρίζουμε όλοι τι συμβαίνει στην όμορφη χώρα μας και δεν έχει νόημα τελικά, αφού τίποτα δεν αλλάζει... - δεν αντέχω - 2,5 ευρώ!)
Η βροχή έξω δυνάμωνε εμποδίζοντάς μας όχι μόνο να πάμε στη Proaza αλλά ακόμη και να συνεχίσουμε στο Οβίεδο.
Αφού σε κάποια παύση της βροχής απολαύσαμε τα εξαιρετικά γλυπτά του Botero στις πλατείες και τους πεζοδρόμους του κέντρου και επισκεφτήκαμε μια στεγασμένη υπάιθρια αγορά κοντά στο μεγάλο πάρκο της πόλης (Campo de San Francisco, 60.000 τ.μ) καταλήξαμε σε ένα ατμοσφαιρικό εστιατόριο, Arena, στο οποίο με 14 ευρώ απολαύσαμε τρία πιάτα, σούπα, παέγια και ψητό κρέας ( άψητο δηλαδή αν δεν τους το υπενθυμίσεις φορτικά) κρασί, γλυκά και καφέ. Καθώς δεν προβλέπονταν να κάνουμε κάτι άλλο, γενικά το πρόγραμμα είχε καταλυθέι, συνεχίσαμε τις βόλτες στην αγορά περνώντας κάποια στιγμή έξω από το Πανεπιστήμιο της πόλης, ιδρυμένο το 1574 με 30.000 φοιτητές σήμερα.
Τα παιδιά φυσιολογικά άρχισαν να δυσανασχετούν, δώσαμε ραντεβού για μετάβαση σε ένα τοπικό mall, να δούμε και πως ψωνίζουν οι Οβιδιανοί και επισκεφτήκαμε ένα ακόμη ατμοσφαιρικό cafe, το mayorchino, στο οποίο έπινε τον καφέ του ο Allen. Εκεί συζητήσαμε με τη Marisa την ευγενική και πρόθυμη Ισπανίδα συνάδελφο για το θέμα της βιωσιμότητας του Infiesto. Φυσικά η άποψή της ήταν διαφορετική απ' του Antonio. " Πρόσφατα, τα τελευταία 5 χρόνια άρχισαν να κατοικώ στην περιοχή και μου αρέσει τρομερά. Ναι, πιστέυω πως το Infiesto είναι βιώσιμο. Υπάρχουν θέσεις εργασάις στην περιοχή και οι περισσότεροι θέλουν να μείνουν" Τότε ήρθαν και οι Ιταλοί και η κουβέντα πήρε χαοτικές διαστάσεις.
Η επίσκεψη στο mall δεν προσέθεσε τίποτα σε όσα γνωρίζαμε γι' αυτά από το δικό μας το Cosmos. Πολυεθνικές φίρμες, πολύχρωμες βιτρίνες, προσφορές, κόσμος, ήχοι, cafe, ναάπηροι σε καροτσάκια να προχωρούν ανάμεσα στο πλήθος, όλες οι εικόνες συμφύρονταν μέσα μας σροβιλιζόμενες στο σκοτάδι του λεωφορείου καθώς τα φώτα του δρόμου έριχναν τις ακτίνες τους στα κουρασμένα μας πρόσωπα.
Η μέρα ολοκληρώθηκε με συνάντηση των μαθητών στο Sports Center, προς μεγάλη... ευχαρίστηση των δικών μας και συνάντηση των εκπaιδευτικών για συζήτηση με φόντο τα φαγητά των γονένων που δεν καταναλώθηκαν, αφού αναβλήθηκε η εκδρομή στο Proaza. Ευχάριστη η βραδιά στο τοπικό μαγαζάκι μας έφερε ίσως για πρώτη φορά πιο κοντά.

Σημείωση: Το είχαμε παρατηρήσει και στο πρώτο γεύμα μας, μια τεχνική να σερβίρουν μηλίτη ρίχνοντάς τον από ψηλά. Είναι μια παλιά συνήθεια:

Στη λαϊκή συνείδηση, ο μηλίτης πάντα σχετίζονταν με κάποιο εορταστικό κοινωνικό γεγονός. Το σερβίρισμά του γίνεται με ειδικό τρόπο: ο οίνος πρέπει να πέφτει στο τοίχωμα του ποτηριού από ύψος (το ρήμα είναι escanciar) για να οξυγονώνεται και πρέπει να καταναλώνεται αμέσως, γι’ αυτό και δεν πρέπει να σερβίρεται ποσότητα μεγαλύτερη από αυτή που μπορεί να πιει κανείς με μια γουλιά. Στους Αστούριας, ο φυσικός μηλίτης σερβίρεται στα μηλιτοπωλεία (sidrerías) συνήθως από το μπουκάλι με την τεχνική του escanciar, και δεν πίνεται όλο το περιεχόμενο του ποτηριού (culete ή culín) για να διαλυθεί το κατακάθι στον πάτο του ποτηριού, αφού ο φυσικός μηλίτης δε φιλτράρεται όπως τα υπόλοιπα αλκοολούχα ποτά. Στις γιορτές που λαμβάνουν χώρα στα μηλιτοποιεία (ονομάζονται espichas) ο μηλίτης καταναλώνεται απευθείας από την pipa.

Infiesto - 2η ημέρα

2η ημέρα (12/12/2008)

Μια υπέροχα καλοκαιρινή μέρα μας περίμενε την Παρασκευή, ανοίγοντας τα παραθυρόφυλλα του δωματίου μας. Βέβαια το πρωί το τοπίο έμοιζε βγαλμένο από ταινία του Αγελλόπουλου. Χαμένα όλα στην ομίχλη με τα φαναράκια της γέφυρας και των παραποτάμιων δρόμων να φωτίζουν τα βήματα μαθητών και εργαζομένων που πήγαιναν λίγο πριν τις 8 στο σχολείο και στις δουλειές τους. Ο ήλιος που ανέτειλε στη συνέχεια τα παρέσυρε όλα προσφέροντάς μας μια όμορφη εικόνα του Infiesto. Συγκεντρωθήκαμε στο σχολείο, όπου οι μαθητές μας ήδη παρακολουθούσαν τα μαθήματα της ημέρας μαζί με Ισπανούς μαθητές, άλλωστε μη ξεχνάμε πως ένας από τουςς σκοπούς του προγράμματος ήταν η γνωριμία με το εκπαιδευτικό σύστημα της Ισπανίας. Αφού ήπιαμε το δεύτερο καφέ (μετά τον πρώτο στο Cafe Venezia, cafe con leche και tortilla. Εκεί σε διπλανό τραπέζι συναντήσαμε για πρώτη φορά και την ιταλική ομάδα η οποία είχε αργήσει, έχοντας να αντιμετωπίσει μεγάλο ταξίδι και κίνηση προς τη Ρώμη) στην αίθουσα του κυλικείου, διορθώσαμε λίγο την παρουσίαση της ομάδας μας, μιλήσαμε με τα παιδιά και στις 11.30 κινήσαμε για την επίσημη υποδοχή, η οποία θα οργανώνονταν στο Δημαρχείο της πόλης.
Εκεί μέσα σε μια μικρή σύγχυση μίλησε στην αρχή η αντιδήμαρχος ( μη μου ζητήσετε να σας πω τι είπε, γιατί η κυρία δίπλα της μετέφραζε σε άπταιστα γαλλικά, να φανταστείτε στην αρχή νόμιζα πως είχα ξεχασει και τα λίγα αγγλικά που ήξερα!).


Καθώς δεν υπήρχε η δυνατότητα κανονικής προβολής των παρουσιάσεων, περιοριστήκαμε στην προβολή της μεσω laptop και στο χαρτόνι μας που ευτυχώς έιχαμε φέρει μαζί μας. Ακολούθησε το Ρουμανικό σχολείο και ολοκλήρωσε το ιταλικό. Μοιραστήκαμε αμήχανα τα συγχαρητήρια, αναγνωρίζοντας, αν μη τι άλλο, τη δουλειά που υπήρχε πίσω από όσα είδαμε. Οι διαφοροποιήσεις που παρουσιάστηκαν οφείλονταν στις διαφορετικές εμπειρίες των συμμετεχόντων είτε αφορούσαν τον τόπο αφετηρίας ( μικρές πόλεις σε σύγκριση με τη Θεσαλονίκη) είτε τη συμμετοχή σε άλλα προγράμματα Commenius ( εμείς συμμετείχαμε για πρώτη φορά σε αντίθεση με τους άλλους που γνωρίζονατν κιόλας μεταξύ τους). Μεγάλο ρόλο έπαιξε και η διαφορά ηλικακής βαθμίδας καθώς τα άλλα σχολεία ήταν Γυμνάσια.

Η συνέχεια μας προσέφερε μια περιεκτική ξενάγηση στο Infiesto από τον Antonio. Καθηγητής της Αγγλικής γλώσσας, με 36 χρόνια υπηρεσία, υπέυθυνος για τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών στο σχολείο του μας μίλησε λίγο γι΄αυτό. Με έναν διευθυντή και τρεις υπευθύνους σε κάθε ένα από τα τρια κτίρια του σχολείου, δεν υπάρχουν υποδιευθυντές καθώς καταργήθηκαν μας εξήγησε, ακολουθούν μια διάκριση μεταξύ των εκπαιδευτικών σε καθηγητές cathedral και μη cathedral, με οικονομικές και βαθμολογικές διακρίσεις μεταξύ τους. Κριτήριο η εμπειρία, η επιμόρφωση και οι εξετάσεις. Ο μισθός του 2700 καθαρά ( συμπλήρωσε βέβαια αγνοώντας την ελληνικά πραγματικότητα, πως ζει σε μια ακριβή χώρα σε σχέση με την Ελλάδα, εδώ γελάσαμε άπαντες παραξενευοντάς τον).
Τα σημαντικά κτίτρια που μας έδειξε, Εκκλησία, Δημαρχέιο, κτίστηκαν με δωρεές ενός σημαντικού, ευκατάστατου ευγενους της περιοχής τον 18ο αιώνα. Ο ίδιος είχε ορίσει ένα μεγάλο ποσό για προικοδότηση απόρων κορασίδων με όρο την παρθενία τους. Πονηρό χαμόγελο σχηματίστηκε στο πρόσωπό του λέγοντας πως σε 3 αιώνες δεν εμφανίστηκε καμμία. Χωρίς να γνωρίζουμε την ακρίβεια της πληροφορίας κινήσαμε έξω από το χωριό προς μια σπηλιά, όπου υπήρχε εκκλησία της Παναγίας, δίπλα στον Pilona ( οι εκκλησίες της Παναγίας, μας εξήγησε είναι πάντα δίπλα σε νερό). Σ' αυτήν σύμφωνα με την παράδοση φιλοξενήθηκαν οι Απόστολοι στην πορεία εξάπλωσης του χριστιανισμού στην Ιβηρική χερσόνησο. όταν έφτασαν στο χωριό και ζήτησαν να κοιμηθούν κάπου τους οδήγησαν εδώ σε έναν σταύλο με ζώα. Την επόμενη μέρα χρειάστηκε να επιστρατευτούν αρώματα για να μπορέσουν να συνεχίσουν την αποστολή τους. Αγνοώ την ακρίβεια κι αυτής της ιστορίας όπως και της νίκης 10 χριστιανών μαχητών απέναντι σε 100.000 μουσουλμάνους.
Μας άφησε και πήγαμε μαζί με τους Ρουμάνους για φαγητό. Σούπες, σαλάτες, ψητά κρέατα, γλυκό, και στο τέλος μηλίτης για χωνευτικό ήταν το μεσημεριανό μας.
Το απόγευμα επισκεφτήκαμε το τοπικό εργοστάσιο παραγωγής των Chupa chups ( βλ. επίσης το site της εταιρείας). 220 εργαζόμενοι, υπό ιταλική σήμερα ιδιοκτησία παράγουν γλειφιτζούρια τα οποία εξάγονται κατά 70% στην Ιαπωνία, το μεγαλύτερο πελάτη τους. Μας ξενάγησαν (αφού πρώτα για λόγους ασφαλέιας και υγιεινής έδωσαν αρκετή τροφή για ευφάνταστα σχόλια ντύνοντάς μας σαν γιατρούς) σε όλο το εργοστάσιο παρουσιάζοντας όλα τα στάδια παραγωγής του προϊόντος.
Σημαντικά στοιχεία: 1. Η επίσήμανση πως δεν χρησιμοποιούν χημικές ουσίες κατά απαίτηση των Ιαπώνων αγοραστών οι οποίοι δεν αρκούνται μόνο στον έλεγχο όσων chupa αποστέλλονται εκεί, αλλά και επισκέπτονται ελέγχονατς το εργοστάσιο παραγωγής 2. Βάση το νερό, το αλέυρι και η καραμέλλα, όλα φυσικά 3. Παράγουν 4 εκατομμύρια γλειφιτζούρια τη μέρα, με 24ωρη λειτουργία σε 6 ημέρες. 4. όσον αφορά τα απόβλητα: Πληρώνουν μια εταιρέια από τη Β. Ισπανία για να ταμεταφέρει μακριά. Πληρώνονται από τη Dupont η οποία αξιοποιεί τον άνθρακα της γλυκόζης για την εκτροφή βακτηρίων. 5. Πολλαπλό σύστημα ποιοτικού ελέγχου με μηχανικό scanner και διπλό έλεγχο από εργαζομένους οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα ακύρωσης μέρους της παραγωγής, αν το κρίνουν σκόπιμο. 6. Συμφωνία με την τοπική κυβέρνηση για απασχόληση ντόπιων και τόνωση της τοπικής οικονομίας.
( όλα τα παραπάνω βγήκαν με ερωτήσεις μαθητών και εκπαιδευτικών προς τον υπεύθυνο της ξενάγησης.)
Αφού μας προσέφεραν κουτιά με chupa chups, τους χαιρετήσαμε και κινήσαμε για μια βόλτα στο μικρό οικισμό που υπήρχε κοντά. Έκανε κρύο, γι' αυτό γρήγορα καταλήξαμε σε ένα πολιτιστικό κέντρο, φωτεινό, όμορφο και λειτουργικό. Εκεί κάναμε και μια πρώτη συζήτηση με τους μαθητές μας για τις εντυπώσεις τους από την περιοχή και την άποψή τους για τη βιωσιμότητά της. ( θέμα του δικού μας προγράμματος). Συμπέρασμα: Το χωριό και η περιοχή περείχαν όλα τα χαρακτηριστικά για να θεωρηθούν βιώσιμα. Φυσικό περιβάλλον ( βουνά, ποταμός, ξυλεία, κτηνοτροφία), καλές υποδομές ( σχολείο, Κέντρο Υγείας σα μεγάλο νοσοκομείο, αγορά, Πολιτιστική υποδομή ( τρια κέντρα), αθλητική υποδομή, εργοστάσια ( Cuhupa και ξυλείας).
Ακολούθησε δείπνο στο κυλικείο του σχολείου, μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών, που μας προσέφεραν οι Ισπανοί γονείς ( εκεί δυστυχώς δέχτηκε αναπανόρθωτο πλήγμα η πεποίθησή μας πως είμασταν οι πρώτοι έλληνες που επισκέφθηκαν τη περιοχή. Βρήκαμε Ισπανίδα, τη Lolis, η οποία μιλούσε άπταιστα ελληνικά καθώς τα είχε μάθει απο μια Ελληνίδα καθηγήτρια που εργάζονταν στην περιοχή). Σε συζήτησή μας με τον Antonio εμπλουτίσθηκε ο προβληματισμός μας για τη βιωσιμότητα της περιοχής. Ποια βιωσιμότητα, μας είπε. Σε 10 χρόνια δεν θα υπάρχει το χωριό. Όλοι είναι μεγάλοι σε ηλικία, νιόπαντροι δεν υπάρχουν, 32 εργοστάσια ξυλείας έκλεισαν, υπάρχει μεγάλη έλλειψη θέσεων εργασίας. Ο ένας απο τους δύο του γιους, για παράδειγμα δουλεύει για τη google από το σπίτι αμοιβόμενος καλά με μεγάλη όμως πίεση.
Η ατέλειωτη μέρα μας συνεχίστηκε σε μια τοπική πιτσαρία μαζί με τους μαθητές μας και μια επίσκεψη για λίγο στο Sports Center, όπου ήταν όλα τα παιδιά μαζεμένα και έπαιζαν όλοι τα πάντα. Είπα να βάλω λίγο τάξη, να παίξουν κανονικά βόλλευ, το μόνο που κατάφερα ήταν να να βάλω 8 άτομα σε μια σειρά να βγάζουν μανσέτα.
Πριν πάμε για ύπνο, μια τελευταία δοκιμή κρασιού στο ξενοδοχείο μας, με φιλοσοφική συζήτηση και σχετικά ανέκδοτα. Αύριο πάλι!