Η Περιβαλλοντική εκπαίδευση στην πράξη…

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Ελλάδα συμπληρώνει αισίως 26 περίπου χρόνια, από τις πρώτες προσπάθειες στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και κυρίως μετά τις ρυθμίσεις του νόμου 1982/90, ο οποίος ενέτασσε την Π.Ε στο αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου και συνιστούσε θέσεις Υπευθύνων Π.Ε σε κάθε Διεύθυνση Εκπαίδευσης. Η σύγχρονη αντίληψη για την αειφορία, η οποία βασίζεται στην έκθεση που συνέταξε και δημοσίευσε το 1987 η Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, προσδίδει στην Π.Ε χαρακτηριστικά που τη διαφοροποιούν με την αφετηρία της όχι τόσο σε επίπεδο αρχών, όσο σε επίπεδο πρακτικών.
Η σύνδεση Π.Ε και αειφορίας προβάλλεται με συγκεκριμένο τρόπο στις θέσεις του κεφαλαίου 36 της Τοπικής Ατζέντας 21 στην παγκόσμια συνδιάσκεψη του Ριο το 1992. Τα χαρακτηριστικά της Π.Ε για την αειφορία, όπως καθορίζονται από τον Tibury το 1995 είναι τα ακόλουθα:

• Η ενασχόληση με θέματα που άπτονται του ενδιαφέροντος του μαθητή
• Η έμφαση στην ολιστική προσέγγιση των θεμάτων
• Ο εστιασμός στην ανάπτυξη των αξιών
• Η επιδίωξη ενεργητικής συμμετοχής του μαθητή στη μελέτη των θεμάτων
• Ο προσανατολισμός στην ανάπτυξη δράσης
• Ο κριτικός χαρακτήρας
• Ο προσανατολισμός στο μέλλον

Αν αυτή είναι η θεωρητική βάση (συνοπτικά), η πράξη αναδεικνύει μια πραγματικότητα αρκετά διαφορετική.

• Προγράμματα που σχεδιάζονται και υλοποιούνται με κίνητρο και μοναδικό στόχο την εκδρομή, χωρίς να υποστηρίζω φυσικά ότι είναι ανώφελη.

Προγράμματα που αναλαμβάνονται μόνο για συμπλήρωση ωραρίου των συναδέλφων με παρότρυνση μάλιστα της Διεύθυνσης.

• Προγράμματα κυρίως και μόνο φυσιολατρικά που απέχουν πόρρω από τις προκλήσεις της εποχής μας. Το σύνθημα Think globally, act locally μένει νεκρός τύπος.
• Και φυσικά η αδυναμία του Ενιαίου Λυκείου να συμμετάσχει στο θεσμό, αφού κύρια επιδίωξή του είναι η προσφορά χρησιμοθηρικής γνώσης για τις τελικές εξετάσεις.

Για ποιο άνοιγμα νέων κατευθύνσεων στην εκπαιδευτική διαδικασία να μιλήσουμε…Το μόνο άνοιγμα που διαπιστώνουμε είναι, το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στους λίγους που επιθυμούν και μπορούν να ακολουθήσουν τον εξοντωτικό ρυθμό διεκπεραίωσης της εξεταστέας ύλης και των πολλών που μάλλον παραιτημένοι περιμένουν ένα θαύμα που δεν έρχεται ποτέ. Σε ποια συλλογικότητα να αναφερθούμε, όταν καθημερινά το μόνο που προβάλλεται είναι η ένταση του ανταγωνισμού και η ανάδειξη της ατομικότητας, ως κυρίαρχη αξία.

Να μιλήσουμε για την αξιολόγηση των προγραμμάτων που υλοποιούνται;

Τις περισσότερες φορές η επιτυχία ή μη ενός προγράμματος κρίνεται από την ύπαρξη ενός κατά προτίμηση πολυτελούς εντύπου με αρκετές φωτογραφίες, για να δικαιολογήσουμε και τα χρήματα που προσφέρονται από το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου. Οι άλλοι εκ των ενόντων με 40 περίπου ευρώ πρέπει να καλύψουν όλες τις ανάγκες του προγράμματος. Στο τέλος στέλνεται και μια βεβαίωση και όλα τελειώνουν.

Μαγική εικόνα. Εκατοντάδες τα προγράμματα σε όλη την Ελλάδα, αλλά πραγματική Π.Ε μόνο ελάχιστοι κατορθώνουν να προσφέρουν,. Γιατί:

• Ελάχιστα προγράμματα αναπτύσσουν την κριτική σκέψη των παιδιών.
• Ελάχιστα προγράμματα συνδέονται με συνολική προσέγγιση ενός σημαντικού για την τοπική κοινωνία ζητήματος
• Ελάχιστα καταλήγουν στην ανάληψη ουσιαστικής δράσης με αντίκτυπο στο εγγύς περιβάλλον των παιδιών.

Αναλωνόμαστε σε συρραφή ετερόκλητων στοιχείων και με μια υποτυπώδη εκμετάλλευση μεθόδων όπως έρευνα στο πεδίο ή δραματοποίηση, είμαστε ικανοποιημένοι με μια τυπική ολοκλήρωση χωρίς πολλές φορές ουσιαστική παρουσίαση στο σχολείο και στην τοπική κοινωνία χωρίς συνολική αποτίμηση των αποτελεσμάτων για τα παιδιά, το σχολείο, τους συναδέλφους, την περιοχή.

Η θεωρία βάναυσα αποδυναμωμένη καταλήγει με μια φασματική Π.Ε που ικανοποιεί μόνο όσους τη βλέπουν για διάφορους λόγους ωφελιμιστικά. Και μη νομίζετε. Είναι πολλοί και σε διαφορετικές θέσεις από σχολεία μέχρι Κ.Π.Ε. , Διευθύνσεις , Υπουργεία και άλλους φορείς…

Ελπίδα. Μόνο τα παιδιά, εκείνα των οποίων τα μάτια και καρδιά τους πλημμυρίζουν από έγνοια και αγάπη, όραμα και όνειρο, επιθυμία για δράση και συμμετοχή στη δημιουργία ενός καλύτερου αύριο. Και αξίζουν τη συμπαράστασή μας.